बाबासाहेब आंबेडकर जयंती भाषण मराठी | Dr. Babasaheb Ambedkar bhashan Marathi
भाषण 1: शिक्षण आणि स्वाभिमानाचे महत्त्व
नमस्कार मित्र-मैत्रिणींनो आज आपण डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर या विषयावर भाषण बघणार आहोत. या लेखामध्ये ऐकून 3 भाषण दिलेले आहेत. ते आपण क्रमाने वाचू शकता "माझ्या बंधूंनो, बहिणींनो आणि मित्रांनो, शिक्षण हा विशेषाधिकार नाही - तो जन्मसिद्ध हक्क आहे. तो पाया आहे ज्यावर आपण आपले भविष्य घडवले पाहिजे. शतकानुशतके, आपल्या लोकांना शिक्षणापासून वंचित ठेवले गेले आहे, व्यवस्थेने अंधारात ठेवले आहे. जे आपल्याला अज्ञानी ठेवून आपली शक्ती टिकवून ठेवण्याचा प्रयत्न करते, परंतु मी आज तुम्हाला सांगतो: शिक्षण हे अत्याचाराच्या साखळ्यांपासून मुक्त होण्यासाठी सर्वात मोठे शस्त्र आहे.
"शिक्षणाशिवाय, स्वाभिमान, सन्मान आणि वास्तविक स्वातंत्र्य असू शकत नाही. अत्याचारींनी अज्ञानाचा वापर आमचे शोषण करण्यासाठी, आम्हाला समाजाच्या सर्वात खालच्या स्तरावर ठेवण्यासाठी अज्ञानाचा एक साधन म्हणून केला आहे. ते आम्हाला विश्वास ठेवू इच्छितात की आम्ही आहोत. 'अस्पृश्य' असण्याचे ठरवले आहे, की आपण जन्माने कनिष्ठ आहोत, परंतु हे खोटे आहे, त्यांच्या अत्याचाराचे समर्थन करण्यासाठी रचले गेले आहे.
"आज आपण संकल्प करूया की हे खोटे आपण यापुढे स्वीकारणार नाही. आपण स्वतःला, आपल्या मुलांना आणि आपल्या समाजाला शिक्षित केले पाहिजे. ज्ञानातूनच आपल्याला आपल्या हक्कांसाठी उभे राहण्याची ताकद मिळेल. ज्ञान आपल्याला शक्ती देईल. समानतेची मागणी करण्यासाठी, शतकानुशतके आपल्यावर होत असलेल्या अन्यायांना आव्हान देण्यासाठी.
"मला तुम्हाला आठवण करून द्यायची आहे की शिक्षण म्हणजे फक्त लिहिणे आणि वाचणे शिकणे नाही. ते गंभीरपणे विचार करणे, स्थितीवर प्रश्न विचारणे आणि बदलासाठी प्रयत्न करणे शिकणे आहे. हे आपल्या सभोवतालचे जग समजून घेणे आणि हे लक्षात घेणे आहे की आपण आम्ही इतर कोणापेक्षा कमी नाही, समान अधिकार, समान संधी आणि या देशातील इतर नागरिकांप्रमाणेच सन्मानास पात्र आहोत.
"जातिव्यवस्थेने आमचा स्वाभिमान हिरावून घेण्याचा प्रयत्न केला आहे, परंतु आपण त्यावर पुन्हा हक्क मिळवला पाहिजे. आपण आपल्या नशिबाचे शिल्पकार आहोत हे जाणून, आपण आपल्या अंतःकरणात अभिमानाने उंच उभे राहिले पाहिजे. कोणीही तुम्हाला सांगू नये की तुम्ही आपण कमी दर्जाचे लोक आहोत. "
"मी आधी म्हटल्याप्रमाणे, ज्ञान ही शक्ती आहे. आणि या सामर्थ्याने, आपण आपल्या इतिहासाचा मार्ग बदलू. आपण यापुढे अत्याचाराचे निष्क्रीय बळी होणार नाही. आपण समानतेवर आधारित नवीन समाजाचे निर्माते होऊ. न्याय, आणि प्रत्येक व्यक्तीचा सन्मान, अज्ञानाच्या बंधनातून मुक्त होण्याची आणि ज्ञानाचा प्रकाश स्वीकारण्याची वेळ आली आहे.
भाषण 2: लोकशाही आणि समानतेवर
"मित्रांनो, लोकशाही म्हणजे केवळ शासनाचे स्वरूप नाही. ती एक जीवनपद्धती आहे. ती स्वातंत्र्य, समता आणि बंधुत्वाच्या तत्त्वांचे मूर्त स्वरूप आहे. आपल्या राज्यघटनेचे प्रमुख शिल्पकार या नात्याने, मला अभिमान वाटतो की, आमच्याकडे आहे. ही तत्त्वे आपल्या राष्ट्राच्या जडणघडणीत समाविष्ट केली आहेत, परंतु त्यांना आपल्या दैनंदिन जीवनात आचरणात आणणे पुरेसे नाही.
"स्वातंत्र्य म्हणजे दडपशाहीची भीती न बाळगता निवडल्याप्रमाणे जगण्याचे स्वातंत्र्य. समानतेचा अर्थ असा आहे की प्रत्येक व्यक्तीला, त्यांची जात, पंथ किंवा लिंग पर्वा न करता, समान अधिकार आणि संधी आहेत. बंधुत्व म्हणजे आपण एकमेकांशी आदराने वागले पाहिजे, एकाच कुटुंबातील भाऊ-बहीण हेच खरे लोकशाहीचे आधारस्तंभ आहेत.
"परंतु मला स्पष्टपणे सांगू द्या: लोकशाही म्हणजे केवळ निवडणुका किंवा मतदानाचा अधिकार नाही. तो असा समाज निर्माण करणे आहे जिथे प्रत्येक व्यक्तीला आपला आवाज आहे असे वाटते, जिथे प्रत्येक व्यक्तीला सन्मानाने आणि आदराने वागवले जाते. आपण हे सुनिश्चित केले पाहिजे की आपले राजकीय लोकशाही सामाजिक आणि आर्थिक लोकशाही सोबत असते."
"जर एखाद्या व्यक्तीला सन्मानाने जगण्याचा अधिकार नाकारला जात असेल तर मतदानाचा अधिकार काय आहे? गरिबी आणि भेदभावामुळे एखाद्या व्यक्तीला गप्प बसवल्यास बोलण्याचा अधिकार काय आहे? केवळ राजकीय लोकशाही पुरेशी नाही. आपण हे केले पाहिजे. अशी व्यवस्था तयार करा जिथे प्रत्येक व्यक्तीला पूर्ण आणि परिपूर्ण जीवन जगण्याचे साधन असेल."
"म्हणूनच मी नेहमीच सामाजिक न्यायाच्या महत्त्वावर भर दिला आहे. बराच काळ आपला समाज जातीच्या विषाने विभागला गेला आहे. जातिव्यवस्था ही लोकशाहीच्या विरोधी आहे. ती लोकांना त्यांचे मूलभूत मानवी हक्क नाकारते आणि असमानता कायम ठेवते. खरी लोकशाही मिळवायची असेल तर ही व्यवस्था मोडून काढणे हे आपले कर्तव्य आहे."
"मला माहित आहे की हे सोपे काम नाही. पुराणमतवाद आणि परंपरेच्या शक्ती मजबूत आहेत. परंतु आपण अधिक मजबूत असले पाहिजे. एक असा समाज निर्माण करण्यासाठी आपण संघटित असले पाहिजे जिथे सर्व लोकांना समान मानले जाईल, जिथे कोणाचाही न्याय केला जात नाही. त्यांच्या जन्माच्या परिस्थितीनुसार हा लोकशाहीचा खरा अर्थ आहे.
"लक्षात ठेवा, लोकशाही ही आपल्याला दिलेली देणगी नाही. ती अशी गोष्ट आहे ज्याचे संरक्षण आणि सुधारणा करण्यासाठी आपण सतत प्रयत्न केले पाहिजेत. कायदे करणे पुरेसे नाही; आपण मन आणि हृदय बदलले पाहिजे. आपण समानतेची संस्कृती निर्माण केली पाहिजे, जिथे प्रत्येक व्यक्तीची किंमत ती कोण आहे यासाठी आहे, ती कोणत्या जातीची आहे किंवा त्यांच्याकडे किती पैसा आहे यासाठी नाही."
"आपल्या लोकशाहीचे भवितव्य आपल्या प्रत्येकावर अवलंबून आहे. अशा समाजाची निर्मिती करण्यासाठी आपण एकत्र काम करू या जिथे स्वातंत्र्य, समता आणि बंधुता हे केवळ कागदावरचे शब्द नसून आपल्या दैनंदिन जीवनातील मार्गदर्शक तत्त्वे आहेत."
भाषण 3:
"मित्रांनो, मला स्पष्टपणे बोलू द्या: जातिव्यवस्था ही सर्वात मोठी दुष्टाई आहे जिने आपल्या समाजाला त्रास दिला आहे. तिने आपल्यात फूट पाडली आहे, आपल्यावर अत्याचार केले आहेत आणि आपल्या लाखो लोकांना सन्मानाने जगण्याचा अधिकार नाकारला आहे. ही एक अशी व्यवस्था आहे जी माणसांशी वागते. मानवापेक्षा कमी, त्यांच्या जन्माच्या परिस्थितीवर आधारित हा सर्वोच्च क्रमाचा अन्याय आहे आणि तो निर्मूलन करणे आवश्यक आहे.
" शतकानुशतके, आपल्या लोकांना असे सांगण्यात आले आहे की जातिव्यवस्था ही ईश्वराने नियुक्त केली आहे, ती आपल्या संस्कृतीचा आणि परंपरेचा अंगभूत भाग आहे. परंतु मी ही धारणा नाकारतो. मी हे मानण्यास नकार देतो की कोणतीही व्यवस्था एखाद्या व्यक्तीला त्यांची मानवता नाकारते. धर्म किंवा परंपरेच्या नावाखाली न्याय्य आहे."
"जातिव्यवस्था ही धार्मिक आज्ञा नाही; ती सत्ता आणि नियंत्रण राखण्यासाठी तयार केलेली एक सामाजिक रचना आहे. ती अनेकांच्या खर्चावर काही लोकांचे हित साधते. ही असमानता, गरिबी आणि शोषण कायम ठेवणारी व्यवस्था आहे. आणि जर आपल्याला न्याय्य आणि समान समाज घडवायचा असेल तर ती व्यवस्था नष्ट केली पाहिजे."
"जातीच्या उच्चाटनासाठी मी दीर्घकाळापासून वकिली केली आहे. ही नवीन कल्पना नाही. माझ्यापूर्वी अनेक महान विचारवंतांनी जातीच्या दुष्कृत्यांविरोधात आवाज उठवला आहे, परंतु व्यवस्थेचा फायदा घेणाऱ्यांनी त्यांचा आवाज बंद केला आहे. पण मी तसे करणार नाही. जोपर्यंत आपल्या समाजातून जातीचे उच्चाटन होत नाही तोपर्यंत मी त्याविरोधात बोलतच राहीन.
"जातीच्या उच्चाटनाचा मार्ग सोपा नाही. त्यासाठी आपल्या समाजव्यवस्थेचे संपूर्ण परिवर्तन आवश्यक आहे. त्यासाठी शतकानुशतकांच्या परंपरा आणि पूर्वग्रहांना आव्हान देणे आवश्यक आहे. परंतु मला विश्वास आहे की ते शक्य आहे. माझा विश्वास आहे की आपण एक समाज निर्माण करू शकतो. जिथे जात यापुढे एखाद्या व्यक्तीचे मूल्य ठरवत नाही, जिथे प्रत्येक व्यक्तीला सन्मानाने आणि सन्मानाने वागवले जाते.
"या उद्दिष्टाच्या दिशेने पहिले पाऊल म्हणजे शिक्षण. आपण आपल्या लोकांना शिक्षित केले पाहिजे, जे जातिव्यवस्थेने अत्याचारित आहेत आणि ज्यांना त्याचा फायदा होतो. आपण त्यांना शिकवले पाहिजे की जात ही मानवनिर्मित रचना आहे, ईश्वरी आज्ञा नाही. आपण त्यांना शिकवले पाहिजे की सर्व माणसे समान आहेत, त्यांचा जन्म कोणताही असो."
"दुसरी पायरी म्हणजे राजकीय कृती. जातीची रचना मोडून काढण्यासाठी आपण राज्याच्या शक्तीचा वापर केला पाहिजे. याचा अर्थ जातीवर आधारित भेदभावाला प्रतिबंध करणारे कायदे करणे, परंतु हे कायदे लागू केले जातील याची खात्री करणे देखील याचा अर्थ आहे. म्हणजे संधी निर्माण करणे. ज्यांना ऐतिहासिकदृष्ट्या उपेक्षित केले गेले आहे, जेणेकरून ते गरिबी आणि अत्याचारातून बाहेर पडू शकतील ज्याचा जातीने त्यांना निषेध केला आहे."
"तिसरी पायरी सामाजिक सुधारणा आहे. जातीबद्दल लोकांचा विचार करण्याची पद्धत आपण बदलली पाहिजे. हे कदाचित सर्वात कठीण काम आहे, परंतु ते सर्वात महत्त्वाचे देखील आहे. आपण अशी संस्कृती निर्माण केली पाहिजे जिथे जातीला भूतकाळातील अवशेष म्हणून पाहिले जाईल, आपल्या इतिहासातील एक लज्जास्पद अध्याय जो आपण मागे सोडला आहे."
"मला विश्वास आहे की आपण हे साध्य करू शकतो. द्वेष आणि पूर्वग्रहांवर मात करण्याच्या मानवी आत्म्याच्या सामर्थ्यावर माझा विश्वास आहे. माझा विश्वास आहे की एक दिवस, आपण अशा समाजात जगू जिथे जात हा यशाचा अडथळा नाही, जिथे प्रत्येक व्यक्तीचा न्याय त्यांच्या जन्माच्या परिस्थितीनुसार नाही तर त्यांच्या चारित्र्याच्या सामग्रीवरून केला जातो."
"जातीचे उच्चाटन करण्यासाठी आपण एकत्र काम करूया. समता, न्याय आणि मानवी प्रतिष्ठा ही मार्गदर्शक तत्त्वे असणारा समाज घडवू या. हे केवळ स्वप्न नाही तर गरज आहे. हा एकमेव मार्ग आहे. सर्व लोक, त्यांचा जन्म कोणताही असो, सन्मानाने आणि सन्मानाने जगू शकतील याची खात्री करा."